Leasing...Cel i założenia

Leasing jest specyficzną formą umowy zbliżoną do najmu, dzierżawy mającą własne cechy charakterystyczne.
Leasing jest alternatywną wobec kredytu formą finansowania i podlega na dostarczeniu przez leasingodawcę leasingobiorcy ustalonego umownie wyposażenia, urządzeń, budynków itp. Leasingobiorca zobowiązuje się do płacenia określonej opłaty leasingowej rozłożonej na raty. Właścicielem przedmiotu umowy leasingowej jest leasingodawca, ale strony mogą przewidzieć w umowie przeniesienie własności na leasingobiorcę. Wówczas raty leasingowe, prócz opłaty leasingowej, obejmują także część zapłaty za nabywany obiekt. Leasingodawcą może być wyspecjalizowana firma leasingowa, producent, którego wyroby będą przedmiotem leasingu, a także bank.

Transakcje leasingowe mogą występować w różnych formach, przy różnym zaangażowaniu banku. W leasingu bezpośrednim  producent bezpośrednio oddaje swoje wyroby w użytkowanie przedsiębiorstwom. Leasing pośredni polega na tym, że między producentem a użytkownikiem pojawia się pośrednik w postaci przedsiębiorstwa leasingowego, który finansuje przekazanie użytkownikowi przedmiotu leasingu. Przedsiębiorstwo leasingowe zakupuje przedmiot leasingu (np. maszynę) u producenta, aby przekazać ją użytkownikowi na podstawie tzw. umowy leasingowej. Bank może być właścicielem tego przedsiębiorstwa, może występować bezpośrednio jako leasingodawca bądź może refinansować przedsiębiorstwo leasingowe. Przy rozwiązaniu najprostszym, w trójkącie ; producent dóbr inwestycyjnych - bank - leasingobiorca, bank komercyjny lub inwestycyjny zakupuje u producenta maszynę wskazaną przez leasingobiorcę. Następnie bank zawiera z leasingobiorcą umowę, w której ten ostatni zobowiązuje się do spłaty kredytu leasingowego w ratach obejmujących cenę tej maszyny i odsetki od kredytu. Transakcja taka jest korzystna dla leasingobiorcy m. in. dlatego, że kredyt spłaca się z przyszłych zysków, a opłaty leasingowe obciążają koszty. Przedmioty wydzierżawione w umowie leasingu (np. maszyny, urządzenia, budynki) nie stanowią bowiem własności leasingobiorcy i nie są obciążone podatkiem. Bank otrzymuje zaś odsetki i zwrot zaangażowania kapitału w umownych ratach, płatnych zazwyczaj w okresach miesięcznych. W przypadku, gdy rola banku ogranicza się do refinansowania samodzielnego przedsiębiorstwa leasingowego ono spłaca kredyt, ale może także cedować spłaty rat leasingowych na bank .

Leasing jest szczególną formą finansowania inwestycji, umożliwiającą inwestorowi pozyskanie maszyn, urządzeń, gruntów lub praw majątkowych bez konieczności natychmiastowego ich zakupu. Korzystając z leasingu można uniknąć trudności z pozyskaniem kredytu, który ze względu na zwiększone wymagania banku w ostatnich latach wymaga najczęściej ustanowienia hipoteki i przewłaszczenia majątku.

Leasing najogólniej oznacza okresowe korzystanie z obcego mienia, bez konieczności ich zakupu. Umowa leasingowa zawarta między leasingodawcą a leasingobiorcą dotyczy przede wszystkim płatności leasingowych, które są ceną płaconą przez leasingobiorcę za użytkowanie obcych aktywów. Od warunków konkretnie zawartej umowy zależy wysokość i częstotliwość przekazanych płatności przez leasingobiorcę na rzecz leasingodawcy. Niezmienna jednak i oczywista jest idea kalkulowania płatności leasingowych, muszą one gwarantować leasingodawcy opłacalność transakcji, przynajmniej taką samą jak ulokowanie równowartości wydzierżawionego aktywu na rachunku bankowym. Oznacza to, że płatności leasingowe muszą zapewniać leasingodawcy zwrot wartości przedmiotu leasingu i odpowiednie odsetki od tej wartości. Odsetki te są wyrazem stopy zwrotu kapitału leasingodawcy, zaangażowanego w świadczeniu usług leasingowych. Oznacza to, że opłacalna cena sprzedaży usług leasingowych musi zapewnić zwrot zaangażowanych w tej działalności aktywów i przynieść zysk.

Tak ustalona globalna kwota płatności leasingowych jest dzielona, zgodnie z warunkami danej umowy zawartej między stronami - na okresowe płatności, zwane ratami płatności leasingowych.

Praktyka światowa leasingu wykształciła wiele - nie unormowanych prawem zasad zawierania transakcji i umów leasingowych. Jedna z nich to niezmienność ustalonych z góry, w momencie zawierania umowy leasingowej, kwot rat płatności leasingowych.

Warunek ten jest charakterystyczny dla większości występujących w praktyce transakcji leasingowych.
W Polsce, jak dotychczas, kalkulacja płatności leasingowych z reguły oparta jest na zmiennym w czasie oprocentowaniu kredytu leasingowego. Jest to umotywowanie sytuacją na rynku kredytowo - pieniężnym i małą stabilnością bankowych stóp procentowych. Ten sposób liczenia oprocentowania chroni leasingodawcę przed ryzykiem związanym ze zjawiskami inflacyjnymi, gdyż zakłada możliwość zmiany oprocentowania kredytu leasingowego wraz ze wzrostem cen, bankowej stopy procentowej itp. zjawiskami.

Leasing jako alternatywna forma finansowania oferowany jest zarówno przez firmy będące własnością przedsiębiorstw państwowych, jak i przez spółki leasingowe niezależne od producentów. Te ostatnie są często własnością banków. Np. spośród stu największych niemieckich spółek leasingowych około 30 należy do tej pierwszej grupy, a około70 do drugiej.

Leasing rozumiany jest powszechnie jako dokonane na podstawie umowy odpłatne używanie ruchomych i nieruchomych dóbr inwestycyjnych i użytkowych. Różnorodne formy leasingu można podporządkować według różnych kryteriów, których podstawą są odmienne charakterystyki umowy leasingowej.
Podstawowy podział wyróżnia leasing finansowy i leasing operacyjny, oparty jest na różnicach ryzyka inwestycyjnego leasingodawcy i leasingobiorcy oraz okresie trwania umowy. Umowa leasingu operacyjnego, którego znaczenie w transakcjach krajowych ograniczona jest tylko do pewnych dóbr, może zostać wypowiedziana przez leasingobiorcę praktycznie w dowolnym terminie i nie wiąże się z dodatkową opłatą uiszczaną w momencie rozwiązywania takiej umowy. Związane z przedmiotem leasingu ryzyko inwestycyjne ponoszone jest więc przez leasingodawcę. Musi on z reguły zawierać kilka sekwencyjnych umów leasingowych dla tego samego przedmiotu, będąc więc szczególnie zainteresowanym w utrzymaniu go w dobrym stanie, bierze również na siebie obowiązki związane z jego konserwacją. Z prawnego punktu widzenia umowa leasingu operacyjnego jest normalną cywilno-prawną umową najmu (dzierżawy). Banki mogą być zainteresowane udziałem w dużych transakcjach, w rodzaju leasingu operacyjnego, jeśli dotyczą one statków i samolotów dostarczanych przez zagranicznych leasingodawców.

Cechą umów leasingu finansowego jest to, że ryzyko inwestycyjne związane z jego przedmiotem zostaje przeniesione na leasingobiorcę, gdyż to on ma zapewnić całkowitą amortyzację wszystkich nakładów poczynionych przez leasingodawcę. Z prawnego punktu widzenia umowy leasingu finansowego są nietypowymi cywilno-prawnymi umowami wynajmu (dzierżawy), ostatnio coraz częściej zastępowanymi umowami sformułowanymi na podstawie kodeksu handlowego.

W ramach tego rodzaju leasingu, który oparty jest na rozporządzeniach administracji finansowej z lat 1971, 1972 i 1975 i który z powodu swojego dominującego znaczenia często jest po prostu utożsamiany z leasingiem. Lesingodawca nabywa przedmiot leasingu i „dzierżawi” go leasingobiorcy, któremu przyznane zostają na określony czas prawa wykorzystywania obiektu. Leasingodawca jest z ekonomicznego i prawnego punktu widzenia właścicielem przedmiotu leasingu, a więc musi go ujmować w swoim bilansie i amortyzować.

Wspólną cechą wszystkich dopuszczalnych umów leasingu finansowego jest to, że uzgodniony pomiędzy leasingodawcą i leasingobiorcą podstawowy okres leasingu wynosi od 40% do 90% czasu eksploatacji przedmiotu leasingu wyliczonego na podstawie urzędowej tablicy stawek amortyzacji. W przypadku kontraktów z pełną amortyzacją- określonych także jako umowy full pay out lub umowy pierwszej generacji- raty leasingowe wyliczane są w taki sposób, że pokrywają one w podstawowym okresie trwania leasingu wynajmu wszystkie koszty leasingodawcy i stosowną marżę zysku. Leasingobiorca może mieć zagwarantowane w umowie również prawo do korzystania z przedmiotu leasingu po zakończeniu okresu trwania leasingu w formie opcji zakupu lub przedłużenia leasingu.

W przypadku umów z częściową amortyzacją (umowy non full pay out lub drugiej generacji) raty leasingowe w podstawowym okresie leasingu są tylko częściową rekompensatą środków wyłożonych przez leasingodawcę, jednak leasingobiorca gwarantuje ponadto niezbędną pozostałą wielkość amortyzacji, zwłaszcza kosztów odtworzenia przedmiotu leasingu, tak więc i w tym przypadku towarzystwa leasingowe nie biorą na siebie żadnego ryzyka inwestycyjnego.

Warunkiem zawarcia umowy leasingowej jest zdolność leasingowa przedmiotu, charakteryzowana przez jego zastępowalność, stałą wartość i możliwość wykorzystania przez osoby trzecie, jak również wiarygodność leasingobiorcy. W ramach leasingu operacyjnego dominują z punktu widzenia leasingodawcy ryzyka związane z przedmiotem leasingu, tak więc stawia się tutaj znacznie ostrzejsze wymogi jego zdolności leasingowej. Natomiast w leasingu finansowym szczególnie ważnym warunkiem zawarcia umowy jest wiarygodność leasingobiorcy, stawiane mu wymagania zbliżone są do wymogów banków wobec podmiotów ubiegających się o kredyt inwestycyjny.

Stale rosnące znaczenie zyskuje w ostatnich latach leasing zawierający w sobie usługi serwisowe. W jego ramach następuje przeniesienie części funkcji eksploatacyjnych z leasingobiorcy na leasingodawcę, ewentualnie (pośrednio) na producenta. Wydaje się w zasadzie możliwe, iż specjalizacja tego typu pozwala nie tylko na wzrost rentowności leasingobiorców, ale i przyczynia się do wzrostu dobrobytu w całej gospodarce.

Świadczenia eksploatacyjne tego typu są szczególnie często immanentną częścią leasingu nieruchomości. Towarzystwa leasingowe przejmują całościowe zarządzanie budynkiem, mogą bowiem zajmować się tym w przeciwieństwie do większości swoich klientów.

Leasing ruchomości zmierza wyraźnie w kierunku leasingu połączonego z pełną ofertą usług serwisowych. W coraz szerszym zakresie usługi te dostarczane są w ramach jednej całościowej usługi leasingowej.

Dodatkowym kryterium klasyfikacji transakcji leasingowych może być ich zasięg geograficzny: można mówić o krajowych i transgranicznych transakcjach leasingowych. Międzynarodowy rynek leasingowy rozwija się głównie w USA, Wielkiej Brytanii i Japonii, a przedmiotem leasingi są tu najczęściej samolotu, statki, platformy wiertnicze itp. Transakcje te wykorzystują najczęściej dźwignię finansową, finansowanie przedmiotu leasingu dokonywane jest wspólnie przez kilka towarzystw leasingowych.

Szczególną formę leasingu stanowią kontrakty leasingu zwrotnego (sale and lease back), przy których właściciel pewnego obiektu sprzedaje go towarzystwu leasingowemu, z którym następnie zawiera umowę leasingową dotyczącą tego właśnie obiektu. Umowy leasingu zwrotnego mogą być w zasadzie stosowane przy wszystkich wcześniej przedstawionych formach kontraktów leasingowych: w praktyce mają one znaczenie jednak jedynie w przypadku nieruchomości, kiedy to zwiększają płynność lesingobiorcy. Może to jednak pociągnąć za sobą konieczność likwidacji cichych rezerw.